İŞÇİNİN İŞ SÖZLEŞMESİNİ HAKLI NEDENLE FESHİ

İşçi-işveren ilişkisinde işçinin iş sözleşmesini derhal haklı nedenle feshi 4857 Sayılı İş Kanunu 24. Maddesinde düzenlenmiştir.

İŞÇİNİN İŞ AKDİNİ FESHİNDE HAKLI NEDENLERİ NELERDİR?

1-) Sağlık sebepleri:

a) İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olması.

b) İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulması.

2-) Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:
a) İşverenin iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltması.
b) İşverenin işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söylemesi, davranışlarda bulunması veya işçiye cinsel tacizde bulunması.
c) İşverenin işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada bulunması veya gözdağı vermesi, yahut işçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirmesi, kışkırtması, sürüklemesi, yahut işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlemesi yahut işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnad veya ithamlarda bulunması.
d) İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemlerin alınmaması.
e) İşveren tarafından işçinin ücretinin kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmemesi veya ödenmemesi,
f) Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücretin karşılanmaması, yahut çalışma şartlarının uygulanmaması.

3-) Zorlayıcı sebepler:

İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebeplerin ortaya çıkması.

Yukarıda sayılı sebeplerden birinin veya birkaçının aynı anda gerçekleşmesi halinde işçinin bildirim sürelerine uymaksızın iş sözleşmesini derhal feshetme hakkı bulunmaktadır.

DERHAL FESİH HAKKI NASIL KULLANILIR?

İşçi yasada sayılı nedenlerden herhangi birisinin şartlarının oluşması halinde iş sözleşmesini işverene sözlü yahut yazılı olarak bildirmek suretiyle feshedebilir. Ancak her ne kadar fesih bildirimi yazılı bir şekle tabi değilse de olası bir uyuşmazlık halinde yazılı delil bulunması lehe olacağından sözleşmenin yazılı bildirim suretiyle sona erdirilmesi daha sağlıklı olacaktır. Keza iş sözleşmesinin işçi tarafından haklı nedenle feshedildiğini ispat yükü işçi üzerindedir.

İşçinin iş sözleşmesini haklı nedenle derhal feshetmesi halinde talep edebileceği hakları nelerdir?

İş sözleşmesinin işçi tarafından haklı nedenle derhal feshedilmesi halinde işveren tarafından işçiye kıdem tazminatı ödenmesi için gerekli yasada aranan diğer şartların da sağlanıyor olması halinde kıdem tazminatı ödenmesi gerekmektedir.

Bununla birlikte sözleşmenin sona ermesi sebebiyle işçinin varsa yıllık izin alacaklarının, ödenmemiş ücretlerinin, ödenmemiş fazla çalışma, ulusal bayram genel tatil alacakları ve sair ücret eklentilerinin de ayrıca ödenmesi gerekmektedir.

Ancak iş sözleşmesini haklı nedenle fesheden işçinin ihbar tazminatı talep etme hakkı bulunmamaktadır.

İŞÇİ YÖNÜNDEN HAKLI NEDEN TEŞKİL EDEN SOMUT ÖRNEKLER NELERDİR?

Her bir somut olay yönünden ayrıca değerlendirme yapılması gerekmekle yaygın olarak uygulanan haklı fesih nedenlerine bir kısım örnekler şu şekildedir;

• İşverenin ücret ödemelerini geciktirmesi,

• Ücretin bir kısmının bankadan bir kısmının elden ödenmesi,

• İşverenin işçiye mobing uygulaması,

• İşçinin muvafakatı alınmaksızın sözleşmesinde esaslı değişiklik yapılması,

• İşçinin prim-ikramiye ödemelerinin kaldırılması,

• İşçinin ağır hastalığı

EMSAL YARGITAY KARARLARI

•  Uyuşmazlık, iş sözleşmesini haklı nedenle fesheden tarafın ihbar tazminatı isteminin kabulüne ilişkindir. Dosya içeriğine göre İlk Derece Mahkemesince yapılan yargılama sonucunda davacı işçinin iş sözleşmesini haklı nedenle feshettiği kabul edildiği halde, ihbar tazminatının iş sözleşmesini fesheden tarafın karşı tarafa ödemesi gereken bir tazminat olduğu gözetilmeksizin davacı işçi lehine ihbar tazminatına hükmedilmesi hatalı olmuştur. Kanun yararına temyiz isteminin kabulü ile İlk Derece Mahkemesince verilen kararın kanun yararına bozulması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.(Yargıtay 9. HD 2023/576 E. 2023/1265 K. 24.01.2023 T.)

• Dosya kapsamına göre davacının ispat yükümlülüğünü yerine getirmediği, iş sözleşmesinin haklı sebeple feshedildiğinin ispat edilememesi karşısında kıdem tazminatı talebinin reddi gerektiği açıktır. Mahkemece taraflarca getirilme ilkesi ve tasarruf ilkesine de aykırı düşecek biçimde yargılama yapılarak tahkikatın sonuçlandırılması ve kıdem tazminatı talebinin kabulüne dair hüküm kurulması hukuka aykırı olup kanun yararına temyiz talebinin bu gerekçe ile kabulü gerekmiştir.(Yargıtay 9. HD 2022/4884 E. 2022/5756 K. 10.05.2022 T.)

• Hukuk Genel Kurulundaki görüşmeler sırasında bir kısım üyelerce davacının işe girdiği tarihten itibaren rahatsızlığının mevcut olduğu, sağlığının yerinde olmadığının, hafif işte çalıştırılması gerekirken ayakta çalıştırıldığının dosyadaki raporlardan anlaşıldığı, dinlenen tanık beyanlarına göre de davacının bulaşıkçı olarak çalıştırıldığının, çalışması esnasında ağrılarının arttığının sabit olduğu, bu durumda davacı tarafından yapılan feshin haklı nedene dayandığı ispatlandığından sağlık kurulu raporunun alınmasının gerekmediği bu sebeplerle direnme kararının onanması gerektiği görüşü ileri sürülmüş ise de bu görüş, kurul çoğunluğu tarafından benimsenmemiştir. O hâlde direnme kararı bozulmalıdır. Açıklanan nedenlerle; Davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun Geçici ilgili maddesine göre uygulanmakta olan 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun ilgili maddesi gereğince bozulmasına, karar verilmiştir.(Yargıtay HGK 2019/22-834 E. 2021/1402 K. 11.11.2021 T.)

• Somut olayda, davacının fazla mesai alacaklarının tam olarak ödenmediği kabulü ile fazla mesai alacağının hesaplanmış olmasına göre, davacının iş akdini ücretlerinin tam ve eksiksiz ödenmemesi nedeniyle haklı nedenle feshettiği açık olup bu durumda davacının kıdem tazminatı talebinin de kabulü gerekirken reddine karar verilmesi hatalı olup bozma nedenidir.(Yargıtay 7. HD 2014/14229 E. 2015/17 K. 19.01.2015 T.)

  
  

Yukarıda genel çerçevesi verilen konuya ilişkin bir uyuşmazlığınız olduğunda somut olaya göre hareket edileceğinden, salt bu bilgiler sizin için yanıltıcı ve yönlendirici olabilir. Konusunda uzman bir avukata danışılması hak kaybı yaşamamanız adına önem arz etmektedir.